Định vị thế mạnh để phát triển kinh tế đô thị trong vùng di sản (P1)

Mỗi đô thị sông, biển sở hữu tiềm năng riêng về địa hình, vị trí địa lý cũng như nguồn lực sản kiến trúc đô thị, văn hoá…khác nhau. Đó cũng là lợi thế để định vị thế mạnh trong kinh tế đô thị của riêng mình.

Lợi thế của con đường “Di sản miền Trung”

Vùng Duyên hải miền Trung được coi là “mặt tiền” của Việt Nam nhìn ra Biển Đông, có ưu thế rất quan trọng về kinh tế biển. Các địa phương có nguồn tài nguyên khá đa dạng và phong phú với nhiều tiềm năng nổi trội về biển, đảo, vịnh nước sâu, đất, rừng, di sản văn hóa, lịch sử… cho phép phát triển kinh tế tổng hợp với các ngành chủ lực như: du lịch, công nghiệp đóng tàu và dịch vụ hàng hải, khai thác và chế biến thủy sản, dịch vụ hậu cần nghề cá.

Vùng Duyên hải miền Trung có nhiều bãi biển đẹp, có nhiều danh lam thắng cảnh như vườn quốc gia Bạch Mã, núi Ngũ Hành Sơn, các bãi biển Sầm Sơn, Cửa Lò, Đá Nhảy, Thuận An, Mỹ Khê, Tiên Sa, Non Nước, Tịnh Sơn, Nhơn Hội, Ghềnh Ráng…, các di tích lịch sử văn hoá có gia trị, trong đó phải kể đến hệ thống di sản thế giới là Thành Nhà Hồ (Thanh Hóa), Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình), Cố đô Huế (Thừa Thiên Huế), phố cổ Hội An và thánh địa Mỹ Sơn (Quảng Nam).

Bởi vậy, vùng Duyên hải miền Trung còn gắn liền với cụm từ có ý nghĩa và giá trị lớn: “Con đường di sản miền Trung” và cũng là lợi thế để vùng có thể trở thành tâm điểm du lịch và dịch vụ của cả nước.

Kinh tế miền Trung (với hạt nhân là vùng kinh tế trọng điểm), có nhiều lợi thế về vị trí chiến lược bao gồm nguồn nhân lực, 17 cảng biển, 15 khu kinh tế, 22 khu công nghiệp, 2 khu chế xuất, 8 sân bay, 2 xa lộ xuyên Việt, hành lang kinh tế Đông Tây và những dự án hàng chục tỷ USD.

Tuy nhiên, hiện nay các tiềm năng sẵn có đó vẫn chưa phát huy được lợi thế kinh tế vùng miền nói chung khi các tỉnh, thành đều có những ưu thế nhưng chưa tạo ra mối liên kết tổng thể, đang còn tồn tại sự phát triển khu biệt, manh mún. Các cảng biển nước sâu Nghi Sơn (Thanh Hóa), Vũng Áng - Sơn Dương (Hà Tĩnh), Chân Mây (Thừa Thiên Huế), Tiên Sa (TP. Đà Nẵng), Kỳ Hà (Quảng Nam) và Dung Quất (Quảng Ngãi) chưa có điều kiện để được hoạt động hết công suất tối đa.

Định vị thế mạnh để phát triển kinh tế biển trong vùng di sản (Ảnh minh hoạ)

Các khu kinh tế ven biển tuy có nhiều khởi sắc nhưng khả năng lấp đầy còn hạn chế…Vùng Duyên hải miền Trung còn là vùng có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, có nhiều bất lợi như: địa hình hẹp theo chiều Đông - Tây, đất đai kém phì nhiêu, sông suối ngắn và có độ đốc lớn thường gây ra lũ, lụt lớn…

Đặc biệt các đô thị du lịch ven biển của 14 tỉnh, thành phố trong vùng chưa được đầu tư quy hoạch bài bản với tầm nhìn có tính đột phá mang tính tổng thể với tư cách là Chuỗi các đô thị du lịch biển có mối liên kết về hạ tầng, chia sẻ chức năng, tiềm năng, sản phẩm du lịch và sự phối hợp để đảm bảo phát triển đồng bộ, bền vững, cùng có lợi.

Xét về tổng thể, các địa phương trong vùng có nhiều nét tương đồng, nhưng nếu phân tích chi tiết thì mỗi địa phương có những đặc thù riêng. Do đó, thời gian qua mỗi địa phương có góc nhìn về định hướng phát triển đô thị riêng cho mình, nhưng điểm chung nhất vẫn là hướng biển và lấy lợi thế du lịch biển, sinh thái, văn hóa, lịch sử…làm tâm điểm phát triển. Đây cũng là việc bình thường của mỗi địa phương trong phát triển để tìm kiểm chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. Tuy nhiên đứng về phương diện quốc gia, kinh tế vùng…thì đây là sự phát triển không bền vững, kém hiệu quả, lãng phí nguồn tài nguyên, làm mờ đi giá trị thương hiệu mà lẽ ra nó sẽ được Tỏa sáng hơn, Tự hào hơn đối với một quốc gia biển như Việt Nam.

Do vậy, trong bài viết này chủ yếu tập trung vào việc tìm kiếm, đề xuất Mô hình phát triển theo Chuỗi các đô thị gần sông, biển và bài viết cũng tập trung vào các đô thị nằm trong vùng di sản thế gới mà điểm tựa là “Con đường di sản miền Trung” nhằm giảm thiểu sự phát triển có tính cục bộ, khu biệt trong ranh giới hành chính của các tỉnh, thành phố trong vùng…Định vị thương hiệu cho các đô thị và hướng tới sự liên kết chuỗi các gái trị để phát triển hiệu quả, có tính đột phá và bền vững.

Định vị “Chuỗi đô thị” sông, biển trong vùng di sản

Về lĩnh vực đô thị, theo ý kiến một số chuyên gia, việc hình thành “Chuỗi đô thị” - các đô thị nằm trong một vùng có chức năng đặc thù như công nghiệp, du lịch, sinh thái, văn hóa, lịch sử…được nối kết bằng hệ thống giao thông tiện lợi để tạo nên chuỗi cung ứng nhằm phát triển kinh tế - xã hội có tính chuyên môn hóa để thúc đẩy cùng phát triển theo hướng chuỗi giá trị. Hai ví dụ điển hình nhất Tại Đông Á, là các chuỗi đô thị Hồng Kông - Thâm Quyến - Quảng Châu (Trung Quốc) và Nagoya - Osaka - Kyoto – Kobe (Nhật Bản). Việc chính phủ Trung Quốc và Nhật Bản nhận ra và tập trung phát triển các chuỗi đô thị này đã tạo động lực khiến nền kinh tế nhảy vọt.

Con đường di sản miền Trung của nước ta với ý tưởng kết nối các di sản thế giới tại Trung Bộ, bao gồm: Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình); cố đô Huế với hai di sản là Quần thể di tích Cố đô Huế và Nhã nhạc cung đình Huế (Thừa thiên - Huế); Thánh địa Mỹ Sơn và đô thị cổ Hội An (Quảng Nam) không chỉ nhằm mục đích phục vụ du lịch mà còn nói nên giá trị của một vùng di sản trong quá trình đô thị hóa mà chúng ta chưa có đủ điều kiện để quan tâm tới một một cách đầy đủ.

Các đô thị nằm trong vùng di sản trung Trung Bộ gắn với sông, biển có vai trò, vị thế đặc biệt quan trọng như TP. Đồng Hới, TP. Huế, TP. Đà Nẵng, TP. Tam Kỳ, TP. Hội An... Đây là “Chuỗi đô thị” gắn với sông, biển nằm trong vùng trung Trung Bộ - vùng Di sản, thuộc Duyên hải Miền Trung…trong tổng thể cấu trúc mạng lưới đô thị quốc gia.

Trong quyết định 1085/QĐ-TTg ngày 12/8/2008 của Thủ tướng Chính Phủ phê duyệt QHXD vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, dự kiến đến năm 2025 toàn vùng có 86 đô thị, trong đó có 43 đô thị mới. Đồng thời qui hoạch cũng xác định các cực phát triển kinh tế - đô thị (như TP. Huế, Đà Nẵng, Tam Kỳ - Núi Thành, Vạn Tường, Qui Nhơn), các cụm đô thị động lực (như cụm Huế-Tứ Hạ-Phú Bài-Thuận An-Bình Điền; Chân Mây-Đà Nẵng-Điện Nam-Điện Ngọc - Hội An; Núi Thành-Dốc Sỏi-Châu ổ-Vạn Tường; TP. Quy Nhơn và phụ cận...). Trong đó, các đô thị Huế, Đà Nẵng, Tam Kì, Quảng Ngãi, Quy Nhơn là các đô thị động lực quan trọng trong vùng.

Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung là hạt nhân, động lực phát triển chính của cả vùng Duyên hải miền Trung. Trong vùng đã hình thành các khu Công nghiệp, khu kinh tế như Khu Kinh tế Chân Mây - Lăng Cô, Khu Kinh tế Dung Quất, khu Kinh tế mở Chu Lai, Khu khuyến khích phát triển thương mại Chân Mây, Khu kinh tế Nhơn Hội, khu CN Phú Bài, khu CN Đà Nẵng, KCN Liên Chiểu, KCN Hoà Khánh, KCN Điện Nam - Điện Ngọc, KCN Tịnh Phong, KCN Quảng Phú, KCN Phú Tài…

Ngoài ra các tỉnh trong Vùng đã tiến hành quy hoạch thêm các khu CN tại địa phương để thúc đấy phát triển KT-XH... Nhiều ngành kinh tế mà vùng có lợi thế như CN chế biến nông, lâm, hải sản, CN hàng tiêu dùng, du lịch, nuôi trồng thuỷ sản và những ngành sản xuất truyền thống của Vùng được phát triển mở rộng và dần có thương hiệu.

Trong tương lai gần sẽ hình thành vùng đô thị Đà Nẵng, bao gồm Chân Mây (Lăng Cô/Thừa Thiên Huế) - Đà Nẵng - Điện Bàn - Hội An - Nam Hội An, đóng vai trò là hạt nhân của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung (Nghị quyết số 43-NQ/TW, ngày 24/01/2019 của Bộ Chính trị, khóa XII). Và theo ý kiến nhiều chuyên gia quy hoạch vùng đô thị Đà Nẵng cũng sẽ sớm trở thành hạt nhân của vùng Di sản Miền Trung.

Các đô thị nằm trong vùng di sản trung Trung Bộ gắn với sông, biển có vai trò, vị thế đặc biệt quan trọng như TP. Đồng Hới, TP. Huế, TP. Đà Nẵng, TP. Tam Kỳ, TP. Hội An...Đây là “Chuỗi đô thị” gắn với sông, biển nằm trong vùng trung Trung Bộ - vùng Di sản, thuộc Duyên hải Miền Trung…trong tổng thể cấu trúc mạng lưới đô thị quốc gia.

Sơ đồ Chuỗi đô thị sông, biển trong vùng di sản trung Trung Bộ. (danang.gov)

Bên cạnh đó, trong kế hoạch tổng thể và kế hoạch 5 năm của Chính phủ (Nghị quyết số 26/NQ-CP) thực hiện Nghị quyết Trung ương 8, khóa XII về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã chỉ rõ:

Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật ngành du lịch cho các địa bàn trọng điểm, khu vực động lực phát triển du lịch ven biển, hải đảo; khuyến khích, tạo điều kiện để các thành phần kinh tế tham gia phát triển, hình thành các khu dịch vụ du lịch phức hợp, dự án dịch vụ quy mô lớn, các trung tâm mua sắm, giải trí chất lượng cao, các loại hình du lịch sinh thái, thám hiểm khoa học, du lịch cộng đồng; Thí điểm phát triển các tuyến du lịch ra các đảo, vùng biển xa bờ kết hợp với dịch vụ biển khác.

Xúc tiến quảng bá du lịch, đa dạng hóa các sản phẩm, chuỗi sản phẩm, thương hiệu du lịch biển đẳng cấp quốc tế trên cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học, phát huy giá trị di sản thiên nhiên, văn hóa, lịch sử đặc sắc của các vùng, miền, kết nối với các tuyến du lịch quốc tế.

Theo Reatimes.vn