Đổi mới sáng tạo - động lực phát triển đô thị thông minh

Phát biểu dẫn đề cho hội thảo chuyên đề “Đổi mới sáng tạo - Động lực phát triển đô thị thông minh Việt Nam”, TS. Đặng Việt Dũng – Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam khẳng định, kiến tạo đô thị thông minh phải dựa trên nền tảng khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo.

Ngày 05/11/2025, tại Khách sạn Melia, Hà Nội, Diễn đàn Phát triển bền vững đô thị Việt Nam 2025 được tổ chức với sự tham dự của Lãnh đạo Bộ Xây dựng, Lãnh đạo Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, đại diện Lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương, các đại biểu đến từ Tổng hội Xây dựng Việt Nam, các Hội, Hiệp hội, các trường, viện nghiên cứu, các cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị cho biết: "Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của công nghệ và chuyển đổi số, nơi đổi mới sáng tạo không chỉ là một lựa chọn mà còn là động lực cốt lõi định hình tương lai.

Ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị phát biểu khai mạc hội thảo.

Phát triển đô thị thông minh (ĐTTM) là phương thức hướng tới khát vọng kiến tạo nên không gian sống xanh, an toàn, bao trùm và đáng sống của Việt Nam".

Trong những năm qua, Đảng và Chính phủ đã sớm ban hành nhiều chỉ đạo định hướng để cụ thể hóa chủ trương này, đặc biệt là Nghị quyết số 06-NQ/TW năm 2022 về "Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045"; Nghị quyết số 57-NQ/TW năm 2024 về "Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia".

Gần nhất, Nghị định số 269/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ đã khẳng định quyết tâm và cam kết trong việc triển khai đồng bộ ĐTTM.

Trong bối cảnh đó, diện mạo ĐTTM ở nước ta đã và đang dần được định hình. 26 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau sáp nhập) đã phê duyệt đề án, kế hoạch trên quy mô toàn tỉnh hoặc cho các đô thị ưu tiên. Các thành phố đã hình thành các trung tâm điều hành thông minh (IOC) và những nền tảng dữ liệu bước đầu.

Những thành quả này đã góp phần xây dựng một cơ chế để chính quyền, doanh nghiệp, nhà khoa học và người dân cùng hợp tác, kết nối, khai thác ứng dụng khoa học công nghệ, tạo ra giá trị mới cho cộng đồng.

Tuy nhiên, Cục trưởng Trần Quốc Thái nhận định, con đường đi đến ĐTTM toàn diện còn nhiều thách thức. Trước hết là thách thức về cơ chế, chính sách đôi khi chưa theo kịp tốc độ phát triển và yêu cầu thực tiễn của đổi mới sáng tạo. Hạ tầng số chưa tương xứng với tiềm năng. Nguồn nhân lực cấp cơ sở còn thiếu và yếu.

Việc xây dựng, chia sẻ và đồng bộ dữ liệu giữa các cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyên ngành còn nhiều hạn chế. Vấn đề an toàn thông tin và an ninh mạng cũng cần được quan tâm hơn trong một thế giới kết nối. Mỗi đô thị cần xác định cho mình lợi thế đặc thù, bản sắc riêng, từ đó hình thành mô hình đô thị sáng tạo phù hợp với điều kiện địa phương.

Để tiếp cận những thách thức này và tiếp tục thúc đẩy các đô thị chuyển mình từ quản lý truyền thống sang quản trị thông minh, hội thảo lần này sẽ là một diễn đàn để các nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý đô thị, nhà khoa học, nhà trường, nhà đầu tư cùng nhau trao đổi, chia sẻ về những kinh nghiệm, mô hình tiên phong và giải pháp đột phá.

Phát biểu dẫn đề cho hội thảo, TS Đặng Việt Dũng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho biết, quan điểm chỉ đạo đầu tiên nêu trong Nghị quyết số 57-NQ/TW đã xác định, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới. Đây cũng chính là quan điểm khi xác định rằng đổi mới sáng tạo là động lực để phát triển ĐTTM.
Nhiệm vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số bao gồm trong đó các vấn đề liên quan đến phát triển ĐTTM như xây dựng thể chế, phát triển hạ tầng, nhất là hạ tầng số và các nền tảng số, đổi mới mô hình quản trị…

TS Đặng Việt Dũng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam nhấn mạnh, đổi mới sáng tạo là động lực để phát triển đô thị thông minh.

Để làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về quan điểm đổi mới sáng tạo chính là động lực phát triển ĐTTM, tại hội thảo chuyên đề này, các nhà quản lý, các nhà khoa học và chuyên gia quốc tế đã tập trung thảo luận 2 vấn đề.

Thứ nhất là kiến tạo ĐTTM dựa trên nền tảng khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo; Chuyển đổi số trong cung cấp dịch vụ công và quản lý đô thị; Định hướng đầu tư hạ tầng chiến lược và hợp tác quốc tế trong phát triển ĐTTM…

Thứ hai là những vấn đề cần chú trọng của ĐTTM như tiêu thụ quá mức và phụ thuộc năng lượng, nguy cơ rò rỉ thông tin, sự cần thiết phải cân bằng giữa công nghệ và tương tác xã hội...

Bên cạnh đó, các chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý cũng đã trao đổi về mối quan hệ giữa chuyển đổi số và phát triển ĐTTM; việc phát triển mô hình trung tâm giám sát điều hành thông minh trong việc thu thập, chia sẻ cơ sở dữ liệu…

Chia sẻ về nội dung kiến tạo ĐTTM dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, PGS.TS Hoàng Hữu Hạnh, Phó cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định rõ ràng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là 3 trụ cột nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Phó cục trưởng Hoàng Hữu Hạnh nhấn mạnh, chuyển đổi số không chỉ là số hóa, mà là đổi mới toàn diện cách chúng ta sống và phát triển, trong đó người dân và doanh nghiệp phải là trung tâm của mọi hoạt động chuyển đổi số.

Trong khi đó, ĐTTM được định nghĩa là đô thị lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực cốt lõi.
Chuyển đổi số sẽ cung cấp các công nghệ, phương pháp và giải pháp cụ thể để xây dựng và vận hành ĐTTM một cách hiệu quả, còn đô thị thông minh sẽ là môi trường lý tưởng để thử nghiệm, triển khai và tối ưu hóa các giải pháp chuyển đổi số, tạo hiệu quả thiết thực. Hai quá trình này không tách rời mà luôn song hành, hỗ trợ và thúc đẩy nhau phát triển, tạo nên sức mạnh tổng hợp cho đô thị.

Các đại biểu thảo luận tại hội thảo chuyên đề 1 xung quanh chủ đề “Đổi mới sáng tạo - Động lực phát triển đô thị thông minh Việt Nam”.

Chia sẻ về kinh nghiệm của các đô thị trong chuyển đổi số dịch vụ hành chính công, ông Đinh Thế Vinh, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP Đà Nẵng cho biết, chiến lược chuyển đổi số của Đà Nẵng được triển khai dựa trên 3 trụ cột chính là chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Thành phố xác định rõ nguyên tắc hoạt động bao gồm: Chính quyền phải đi tiên phong, người dân và doanh nghiệp là trung tâm và dịch vụ công phải đạt chất lượng cao.

Đáng chú ý, Đà Nẵng không chỉ chuyển đổi số thủ tục hành chính tại các sở, ngành và UBND xã, phường, mà còn mở rộng đến các dịch vụ sự nghiệp công do các đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp. Toàn bộ quy trình xây dựng trên cơ sở khai thác và kế thừa dữ liệu số với mục tiêu tạo thuận lợi tối đa cho người dân, tổ chức và doanh nghiệp.

Với sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ của cả hệ thống chính trị, việc chuyển đổi số trong dịch vụ hành chính công tại Đà Nẵng đã đạt được những thành tích xuất sắc. Năm 2024, thành phố có tỷ lệ dịch vụ trực tuyến toàn trình cao nhất cả nước, đạt 95%. Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, thành phố Đà Nẵng mới cung cấp 2.118 dịch vụ trực tuyến, đạt 95% tổng thủ tục hành chính.

Để đạt được những kết quả nổi bật nêu trên, Đà Nẵng đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp đột phá như xây dựng kế hoạch chuyển đổi số chi tiết hàng năm, nêu cao vai trò của thủ trưởng cơ quan, kế thừa dữ liệu số đã có, đa dạng hóa kênh nộp hồ sơ, triển khai trung tâm điều hành đô thị thông minh (IOC) trực 24/7 để hướng dẫn người dân…

Cũng trong khuôn khổ Hội thảo, các đại biểu đã chia sẻ về sự hợp tác Việt Nam - Hàn Quốc trong phát triển ĐTTM; định hướng đầu tư cơ sở hạ tầng chiến lược cho các thành phố thông minh; quy hoạch ĐTTM, định hướng phát triển đô thị bền vững; ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong mô hình thành phố thông minh, hiện đại.

Ngọc Dũng