Dự án Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn: Đề xuất quy định trách nhiệm nếu điều chỉnh quy hoạch sai, thiệt hại cho dân

Tại Hội nghị phản biện xã hội Dự án Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn diễn ra sáng ngày 4/4, nhiều chuyên gia, nhà khoa học nêu ý kiến đề xuất cần quy định trách nhiệm nếu điều chỉnh quy hoạch sai, thiệt hại cho dân.

Ngày 4/4, tại Hà Nội, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam tổ chức "Hội nghị phản biện xã hội Dự án Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn", do Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh và Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trần Ngọc Đường chủ trì.

Toản cảnh hội nghị

Dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn gồm 5 chương, 61 điều; dự kiến tập trung giải quyết một số vấn đề: thể chế hóa định hướng lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Nghị quyết số 06; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống văn bản pháp luật; cụ thể hóa các chính sách thành yêu cầu, quy phạm pháp luật trong hoạt động quy hoạch đô thị và nông thôn.

Dự thảo Luật đề cập một số điểm mới: Tăng cường phân cấp phân quyền trong lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch đô thị và nông thôn; đơn giản hóa trình tự thủ tục hành chính nội bộ trong lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, đáp ứng yêu cầu cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; quy định rõ yêu cầu về quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật đối với TP trực thuộc Trung ương; bổ sung quy định chặt chẽ điều kiện, yêu cầu đối với việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch, nguồn lực bảo đảm thực hiện quy hoạch, cụ thể hơn về chính sách của Nhà nước đối với hoạt động quy hoạch đô thị và nông thôn…

Tại Hội nghị, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn đã nêu nhiều ý kiến phản biện về những nội dung: Cấu trúc, phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, kỹ thuật xây dựng Dự án Luật quy hoạch đô thị và nông thôn; bảo đảm phù hợp văn bản của Đảng, tính hợp Hiến, tính thống nhất đồng bộ với hệ thống pháp luật về xây dựng và quy hoạch của dự thảo Luật quy hoạch đô thị và nông thôn; nguồn lực trong xây dựng, quản lý, triển khai quy hoạch và quản lý Nhà nước về quy hoạch; vai trò của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội; tính khả thi của dự án Luật trong thực tiễn nước ta…

Nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Ngô Sách Thực phát biểu được hội nghị.

Đáng chú ý, đề xuất có quy định chặt chẽ về thay đổi quy hoạch và hệ quả pháp lý, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Ngô Sách Thực nhận định, toàn dự thảo chưa thấy đề cập thời gian của các loại quy hoạch đô thị. Việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch bổ sung nguyên tắc “không phá vỡ quy hoạch chung, bảo đảm môi trường, cảnh quan” là chưa đủ.

“Vừa qua, nhiều khu đô thị thay đổi phân khu, chức năng, cốt đường tạo ra thiệt hại, bức xúc trong Nhân dân, nên rất cần quy định trách nhiệm nếu điều chỉnh sai, gây thiệt hại cho người dân” - ông Ngô Sách Thực nêu rõ.

Nhắc tới việc tổ chức lấy ý kiến quy hoạch đô thị và nông thôn, ông Ngô Sách Thực cho rằng, việc lấy ý kiến cộng đồng nên quy định rõ quy hoạch chi tiết, quy hoạch phân khu của đô thị nơi cư dân sinh sống trước khi phê duyệt hoặc điều chỉnh, trong khi quy hoạch của tỉnh, của huyện hiện được đưa ra lấy ý kiến cộng đồng rất hình thức. Lấy ý kiến khu dân cư bằng hình thức hội nghị hay bằng phiếu do khu dân cư lựa chọn quyết định theo quy định Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở.

TS Đặng Việt Dũng - Chủ tịch Tổng hội xây dựng Việt Nam phát biểu tại hội nghị phản biện xã hội Dự án Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Đồng quan điểm, theo TS Đặng Việt Dũng - Chủ tịch Tổng hội xây dựng Việt Nam, cần có quy định về tổ chức lấy ý kiến theo từng cấp quy hoạch phù hợp tính chất, tầm quan trọng, mức ảnh hưởng của cấp quy hoạch. Cũng nên quy định số lượng, tiêu chuẩn, trách nhiệm, quyền lợi của chuyên gia trong việc góp ý theo từng cấp quy hoạch, mà phù hợp nhất là thông qua những tổ chức xã hội nghề nghiệp nhằm tập hợp đông đảo sự tham gia của đội ngũ trí thức, tránh hiện tượng “thân quen” trong việc mời chuyên gia góp ý.
“Cần có định nghĩa về cộng đồng dân cư, thôn, tổ dân phố tham gia ý kiến về quy hoạch, quy định cụ thể đối tượng, thành phần, số lượng đại diện cho cộng đồng dân cư tham gia theo từng cấp quy hoạch, loại đô thị, bảo đảm quyền và nghĩa vụ của người dân trong các hoạt động quy hoạch” – TS. Đặng Việt Dũng nêu.

Ý kiến phản biện của TS. Đặng Việt Dũng nhận nhiều đồng tình của các chuyên gia

Ở một góc độ khác, PGS.TS Bùi Xuân Đức, Ủy viên Hội đồng tư vấn về Dân chủ - Pháp luật (UBTƯ MTTQ Việt Nam) cho rằng, tên của dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn khác với tên cũ đang dùng là Luật Quy hoạch đô thị năm 2009, Luật Quy hoạch năm 2017 nhằm xây dựng một đạo luật có tính tổng hợp về quy hoạch cho các vùng đô thị và nông thôn. Tuy nhiên, vấn đề quy hoạch rất đa dạng, phức tạp và khác nhau giữa quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn, giữa quy hoạch toàn quốc, quy hoạch ngành và quy hoạch lãnh thổ nên rất khó để xây dựng một văn bản tổng hợp như vậy.

Cũng theo PGS.TS Bùi Xuân Đức vấn đề quy hoạch lãnh thổ về bản chất chỉ đặt ra đối với các lãnh thổ quần cư, tức là với các cấp chính quyền mà trọng tâm là các đô thị nguyên bản. Các đơn vị có tính quản lý hành chính như tỉnh, huyện, quận, phường không cần thiết và cũng không có nhu cầu quy hoạch riêng, bởi đã nằm trong quy hoạch tổng thể của quốc gia hoặc của bản thân đô thị gốc.

PGS.TS Bùi Xuân Đức, Ủy viên Hội đồng tư vấn về Dân chủ - Pháp luật (UBTƯ MTTQ Việt Nam) phát biểu tại hội nghị

TS Nguyễn Đình Bồng, Phó Chủ tịch Hội Khoa học đất Việt Nam cho rằng, Dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn cần bảo đảm tính phù hợp, thống nhất với Luật Xây Dựng, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở. Trong đó cần lưu ý lồng ghép các quy định của Luật Đất đai 2024 về nội dung "Căn cứ lập quy hoạch hoạch đô thị và nông thôn" quy định tại Điều 16. Khoản 1 của Điều này cần chỉnh lý theo hướng quy định cụ thể hơn là "Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh; quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia; quy hoạch vùng; quy hoạch tỉnh; quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành đã được phê duyệt".

Tiếp thu các ý kiến tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh khẳng định, đây là những ý kiến trí tuệ, tâm huyết, chất lượng, mang tính phản biện, tập trung vào nhiều nội dung liên quan việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của Nhân dân.

Từ đó, bà Trương Thị Ngọc Ánh giao ban chuyên môn tiếp thu và khẩn trương hoàn thiện văn bản phản biện xã hội đối với dự án Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn để gửi UBTV Quốc hội, Chính phủ, Bộ Xây dựng xem xét trước khi trình Quốc hội khóa XV xem xét tại Kỳ họp thứ 7 vào tháng 5/2024.

TTY